Anton Geesink vergeten? Vergeet het maar …!

Precies tien jaar geleden overleed sportlegende Anton Geesink. De wereldkampioen in 1961 (Parijs) doorbrak tijdens de Olympische Spelen in 1964 in de legendarische Budokan in 1964 als eerste niet-Aziaat de Japanse hegemonie in het judo. In de finale alle categorieën versloeg hij de favoriete Japanner Kaminaga in eigen huis. Het Olympisch goud had een enorme en blijvende impact. samen met collega sportbestuurder en vriend, Martin Franken kijken we naar wat nog leeft van de deels revolutionaire ideeën die Anton Geesink nastreefde.

Nieuw lesboek “Moral” voor Japanse basisschoolleerlingen
Franken vertelt dat hij onlangs een even onverwacht als opzienbarend bericht kreeg van ex-karate wereldkampioen Nobuaki Konno, een Japanse, in Amsterdam woonachtige vertrouweling van Anton Geesink. Hij liet weten dat hij een week geleden een nieuw lesboek voor de bovenbouw van de Japanse basisscholen had gestuurd getiteld “Moral”. In dat lesboek staat het thema “ethiek” centraal en daarin blijkt een hoofdstuk aan Anton Geesink gewijd. Meer specifiek aan de wijze waarop hij zijn respect voor zijn Japanse partner (Geesink sprak in het wedstrijdjudo nooit van tegenstander) toonde aan het eind van de finale in Tokyo. Daarmee wordt in het lesboek zijn ethisch niveau ten voorbeeld gesteld. Met een gedecideerd “stopteken”, gemaakt met zijn rechterhand, stuurde hij enthousiaste Nederlanders die de mat opstormden terug. Daardoorkonden de beide judoka’s elkaar netjes bedanken en afgroeten zoals het hoort. Die handeling had een enorme impact. De auteur benadrukt in het lesboek de hoge mate van respect voor elkaar die Anton met dat simpel handgebaar toonde. De leerlingen krijgen vervolgens de vraag wat ze ervan kunnen leren en krijgen de opdracht vergelijkbare voorbeelden aan te dragen die ze zelf hebben beleefd. Ook maakt de auteur voor de leerlingen duidelijk dat wat kortzichtig als nederlaag werd opgevat (Japan verloor de finale) op lange termijn een heel positieve impact had (judo wordt door de winst van Geesink definitief een wereldsport; als Kaminaga had gewonnen, zou judo slechts een lokale sport blijven en geschrapt worden uit het Olympisch programma). Ook hierbij worden de leerlingen uitgedaagd soortgelijke voorvallen in hun eigen leefsituatie te beschrijven.

Judo staat er gekleurd op
Geesink toonde niet alleen respect voor ethische normen en maakte niet alleen een wereldsport van het judo. Hij droeg het ook uit. Als IJF bestuurslid en voorzitter van de IJF Education and Diffusion Commission introduceerde hij de contrasterende kleurenpakken (uiteindelijk werd het blauw en wit) in het judo. Het vergemakkelijkt scheidsrechters en toeschouwers de wedstrijden te volgen en het is voor tv-kijkers een rustige kleur voor het oog). Ook experimenten met het wedstrijdreglement zien we nog terug in het huidig wedstrijdjudo. Denk aan de huidige puntentelling en de afschaffing van de maatregel dat een judoka bij een keikoku-straf op de knieën moest gaan voor de scheidsrechter. Zelfs het huidig IJF logo is het resultaat van een kleurwedstijd die door Geesink was uitgeschreven voor deelnemers aan een studiebijeenkomst voor CIOS studenten.

Ook heeft Geesink veel betekend voor de sport op scholen en organiseerde de hij als project van de SNS introductielessen voor leerlingen om de overstap naar verenigingen te stimuleren. Later werden de SNS activiteiten overgedragen aan de Kon. Ver. Leraren Lich. Opvoeding. Schooljudo is na 2004 door Ruben Houkes geprofessionaliseerd en uitgedragen en nog steeds actueel. In 1982 organiseerde Geesink en de SNS het congres School-Sport-Samenleving met gerenommeerde deskundigen uit tal van vakgebieden. Zo werd de relatie tussen sport en lichamelijke opvoeding vanuit tal van invalshoeken benaderd door specialisten met een sportachtergrond en ontstond toentertijd geleidelijk een een doorbraak die zorgde dat sport en lichamelijke opvoeding niet meer vijandig tegenover elkaar stonden.

Leerplan Geesink
Als judocoach en leraar aan de Academie voor Lich. Opv. Amsterdam, zette hij met het Leerplan Geesink de pedagogisch didactische aanpak in het judo op zijn kop. Zijn uitgangspunten waren eenvoudig, maar controversioneel t.o.v. de gangbare Kodokan en Kawaishi systemen Zijn aanpak is grofweg gebaseerd op enkele simpele principes:

• Pedagogisch aspect:
  • Van makkelijk naar moeilijk. Van grondwerk (vier steunpunten), via technieken waar beide benen steunpunt blijven (heupworpen) naar technieken op één standbeen).
  • Veiligheid: kreeg door de aandacht voor Geesinks andere aspecten veel preventie aandacht. Dr. Cees Rein van den Hoogenband, sportarts en chirurg, ondersteunde in een van Geesinks boeken die preventieve aanpak in zijn methode.
• Didactisch aspect: Van bekend naar onbekend. Nieuwe technieken die aangeboden worden sluiten voor 80% aan op een al beheerste techniek.
• Biomechanisch en neurofysiologisch aspect: (arts-fysioloog Frans Verstappen toetste Geesinks bio-mechanisch principe gedetailleerd aan zijn medische inzichten):
  • Stabiel-labiel: je werkt toe naar labiele positie van je judo-partner.
  • Actie-reactie. Een actie van arm of been van de ene judoka lokt reactie uit bij partner.
  • Lichaamsbouw: Een kleine judoka heeft voordeel van schouderworpen terwijl een langere judoka meer baat heeft bij beenworpen.

Niet onvermeld mag blijven dat hij nooit het contact met de basis verloor. Zo reserveerde hij 22 jaar lang jaarlijks drie á vier weekenden om in Attractiepark Slagharen les te geven aan jeugdige judoka’s. Hier werden wij bijgestaan door judoka-leraren als Nico Nijkamp, Joop Mackaay, Harry Stegenga en Koos Bonte. De deelnemers kregen steevast één advies mee: “If you want to be a champion, you will have to look like a champion”.

Bestuursfuncties
Anton Geesink vervulde zowel nationaal als internationaal verschillende bestuursfuncties. Zo organiseerde hij voor de IJF en werd hij als lid van het IOC benoemd tot IOC Delegate Member Games Observation. Binnen het NOC was hij groot voorstander van de samenvoeging met het NSF. Hij zag de Olympische Beweging als een ijsberg, Daarvan was in het NOC alleen de topsport en niet de breedtesport zichtbaar. De verbondenheid van top- met de breedtesport is echter onmisbaar en daar paste ook een fusie NOC*NSF in
Een van de eerste activiteiten van Geesink na de fusie was overigens het versterken van de medezeggenschap van de atleten zelf, Zodoende kwam er een Atletencommissie naar IOC-model. Dus mét stemrecht voor de afgevaardigde in het hoofdbestuur en dat is nog steeds zo.

In Nederland was Geesink ook aanjager van de strijd tegen doping en stimuleerde nadrukkelijk out-of-competition testing toen dat door andere bestuurders nog gezien werd als niet te dulden inbreuk op de privacy.

Geesink heeft zich ook ingezet voor een belangrijk thema waarbij zijn visie de implementatie (net) niet haalde. Hij streefde tot aan zijn dood “de verandering van cultuur en structuur van verkiezingen” na. Het thema onderscheidde twee onderdelen “verkiezingen van personen altijd schriftelijk” en de “kapitaalvernietiging doordat sportbondsbestuurders worden geweerd als NOC*NSF bestuurslid”.

Anton Geesink Award
de door JBN ingestelde Anton Geesink Award. Het eraan verbonden door Theo van de Vathorst ontworpen borstbeeld van Anton Geesink wordt doorgaans tweejaarlijks toegekend en is inmiddels door de vigerende JBN voorzitter en Anton Geesink Jr. achtereenvolgens uitgereikt aan Dr. Jacques Rogge (2012), Erica Terpstra (2014), Louis van Gaal (2015). Teddy Riner (2017) en Yasuhiro Yamashita (2019). Hun voordracht werd gedaan door een onafhankelijke jury bestaande uit Jos Hell (ere-voorzitter JBN, Kees Jongkind, NOS Sport, Hans Klippus, onafhankelijk journalist en ikzelf namens de familie Geesink.